ญาณ. และในลำดับที่เกิดพระสัพพัญญุตญาณ อรุณก็ขึ้นแล. ลำดับนั้น
ทรงยับยังอยู่สัปดาห์หนึ่ง ณ ดวงโพธิพฤกษ์ โดยบัลลังก์นั้นเอง เมื่อถึง
ราตรีวันปาฏิบท (วัน 1 ค่ำ) ทรงมนสิการถึงปฏิจจสมุปบาท โดยนัยที่
กล่าวแล้วในยามทั้ง 3 แล้วทรงเปล่งอุทานนี้ตามลำดับ.
แต่เพราะมาในขันธกะทั้ง 3 วาระว่า ทรงมนสิการถึงปฏิจจสมุป-
บาทเป็นอนุโลมปฏิโลม ท่านจึงกล่าวไว้ในอรรถกถาขันธกะว่า พระผู้มี-
พระภาคเจ้าทรงมนสิการอย่างนี้ในยามทั้ง 3 แล้วทรงเปล่งอุทานเหล่านี้
อย่างนี้ คืออุทานที่ 1 ด้วยอำนาจพิจารณาปัจจยาการ อุทานที่ 2 ด้วย
อำนาจพิจารณาพระนิพพาน อุทานที่ 3 ด้วยอำนาจพิจารณามรรค. แม้
คำนั้นก็ไม่ผิด.
จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพิจารณาธรรมในระหว่างภายใน
สัปดาห์ทั้ง 6 ที่เหลือ เว้นสัปดาห์ที่ประทับ ณ รัตนฆรเจดีย์ โดยมากทรง
เสวยวิมุตติสุขอยู่. แต่ในสัปดาห์ที่ประทับ ณ รัตนฆรเจดีย์ ทรงประทับ
อยู่ด้วยการพิจารณาพระอภิธรรมเท่านั้นแล.
จบอรรถกถาตติยโพธิสูตรที่ 3

4. อชปาลนิโครธสูตร

ว่าด้วยธรรมที่ทำให้เป็นพราหมณ์

[41] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้ :-
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสรู้ใหม่ ๆ ประทับอยู่ที่ควงไม้อช-
ปาลนิโครธ ใกล้ฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ที่ตำบลอุรุเวลา ก็สมัยนั้นแล พระ-